NRC - Donderdag 04 juni 2020
Wat waren de beste theatervoorstellingen van seizoen 2019/2020? En welke acteurs en actrices leverden de meest indrukwekkende prestaties? Ook in dit onvoltooide seizoen maken de NRC-critici de balans op.
THEATER Top-10 NRC-critici
Weg met Eddy Bellegueule door Toneelschuur Producties
Eindspel door Erik Whien/ Theater Rotterdam
De Poolse Bruid van Toneelgroep Echo en het Noord Nederlands Toneel
Dagboek van een leeg bed door Mokhallad Rasem/ Toneelhuis
All Over – Acts Of Love door Marcus Azzini / Oostpool / ICK
Immens door Casper Vandeputte/ Theater Utrecht
Status door Marjorie Boston en Maarten van Hinte/ RIGHTABOUTNOW INC.
Ilias (de Oerol 2019-versie) door Orkater / De Nieuwkomers
Sexual Healing door Jeroen De Man/ Het Nationale Theater
Angels in America door Tom Dewispelaere en Stijn van Opstal/ Olympique Dramatique/ Toneelhuis
(samengesteld door Elisabeth Oosterling, Marijn Lems, Ron Rijghard en Sander Janssens)
Top-10 Elisabeth Oosterling
Adembenemende, intieme vertelling over twee mensen die tot elkaar veroordeeld zijn. Toptheater door de zinderende tekst en ijzersterk acteerwerk.
Door het ontembare spel van de acteurs, die het duinzand alle kanten doet opspatten, sprankelt deze performance. Visueel een plaatje, de muziek valt er prachtig mee samen.
Regisseur Eline Arbo trekt je een muzikaal universum in, om vervolgens zorgvuldig Eddy’s levensverhaal uit te tekenen. De fantastisch spelende acteurs geven een veelkleurig beeld van zijn worstelingen én omgeving.
Aanschuiven aan de spreekwoordelijke keukentafel in deze ontroerende voorstelling over religie, homoseksualiteit en ouder/kind-relaties. De performance voelt uiterst persoonlijk, maar wordt nergens particulier.
Keja Klaasje Kwestro speelt een glansrol als dochter in een benauwende relatie met haar moeder. Doordrenkt van zwarte humor creëert deze voorstelling een bizar sfeertje, die je volledig in zijn greep neemt.
Een klassieker in een kleurrijk jasje, waarbij de intriges elkaar in hoog tempo opvolgen. De tekst danst en de acteurs spelen hoog spel.
De strijd tussen Mozart en concurrent Salieri zindert van het toneel in deze knappe bewerking, waarbij vlotte scènes en opera hand in hand gaan.
Op een prachtige locatie in Drenthe ontvouwt zich een vertelling van epische proporties. Dit is een verrassend spektakelstuk mét zelfbedacht prehistorisch taaltje.
In de aanloop naar het kerstfeest loopt de spanning tussen een moeder en haar dochters op. In de knap opgebouwde tekst prikken splinters uit het verleden steeds nadrukkelijker door het tafellinnen.
Ambitieus locatietheater in Twente, dat slaagt door leuke gimmicks en een sterke soundtrack van Her Majesty.
Top-10 Marijn Lems
Magistrale bewerking van de autobiografische roman van Édouard Louis, die zo behendig met stijlen en genres jongleert dat het zijn eigen, nieuwe werkelijkheid schept.
Dans, theater en muziek vormen een vloeiend geheel ten dienste van een verhaal over de toenadering tussen een Nederlandse man en zijn in Senegal geboren zoon.
Toneelauteur Hannah van Wieringen schreef een ontwapenend mooie dialoog over liefde, intimiteit, afscheid en milieurampen. In een wervelende enscenering brengen ICK en Oostpool dans en toneel naadloos bij elkaar.
Een gesprek op het scherpst van de snede, meanderend maar pijnlijk, een uiterst eerlijke ontmanteling van vastgeroeste ideeën over intimiteit, schaamte en kwetsbaarheid.
Net als in Weg Met Eddy Bellegueule zet regisseur Eline Arbo hier beweging en tekst op zo’n complementaire manier in dat het pure lyriek wordt.
Een van de meest unieke voorstellingen van het jaar. Regisseur Ersan Mondtag’s spannende spel met een dubbele realiteit wordt gedragen door de ijzersterke performances van de twee zussen die elkaars spiegelbeeld spelen.
Hoe verbeeld je een oorlog van op afstand? De prachtige poëtische teksten van Mokhallad Rasem praten om de tragedie heen en treffen juist daarom doel.
Het gevoel van verlies dat door de voorstelling van Hulst & Tarenskeen verweven zit is steeds tastbaar achter de stuntelende onmacht van de hoofdpersonages. Hoe zeg je vaarwel tegen een heel wereldbeeld?
Bijzonder scherpe bewerking van Beckett-klassieker, die nieuwe betekenis krijgt in deze tijden van nakende klimaatrampen. Hans Croiset en René van ’t Hof zijn het duo van het jaar.
Vitaal politiek theater dat op kraakheldere wijze de verleidingen van nieuwrechts inzichtelijk maakt. Maker/performer Caro Derkx laveert in haar mockumentary behendig tussen feit en fictie.
Top-10 Ron Rijghard
Kaleidoscopisch beeld van de helse jeugd van een jongen die zijn . homoseksualiteit ontdekt in een vijandig arbeidsmilieu. Visueel spektakel, groots acteren.
Auteurs Kasper Tarenskeen en Jan Hulst schreven een spitse tekst, die door acteurs en regisseur Jeroen De Man tot een knetterende komedie wordt gekneed.
Acteursfeestje. Het flamboyante spel legt het menselijk onvermogen bloot in de begindagen van de aidsepidemie in de jaren tachtig.
Formidabele tekst, prachtig gespeeld door Vincent van der Valk. Een zinderende voorstelling, die nabrandt als de kopstoot van een hooligan.
Wonderschone dialogen van Hannah van Wieringen, die goed besteed zijn aan twee heerlijke acteurs: Ludwig Bindervoet en Kendrick Etmon.
6.Een leven lang seks door Sanne Schuhmacher/ Wieke ten Cate/ Bellevue
Op poëtische, liefdevolle wijze worden de seksuele ervaringen van een man in al zijn levensfases doorgenomen. Verrukkelijk lichtvoetig en inzichtelijk theater.
Briljante performance over creatieve kracht, de penis en de vagina, in het eerste half uur. Fysiek uitdagend en tekstueel haarscherp. In de tweede helft ebt de opwinding wat weg.
In al zijn gestileerde eenvoud een snijdend documentair portret van een gezinsmoord, met ijselijk slotbeeld.
Magisch spel van zeven meisjes van Bascule, centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie in Amsterdam.
Puntgave, komische interpretatie van de Beckett-klassieker, met een uitmuntende René van ’t Hof.
Top-10 Sander Janssens
Deze hartverscheurende theatervoorstelling, over personages die zichtbaar worstelen met zichzelf en de ander, was het onmiskenbare hoogtepunt van dit theaterseizoen.
Een prettig meerduidige toneelavond vol humor en ontroering, die je als toeschouwer tegelijkertijd deelgenoot maakt als vervreemdt van de absurditeit van het leven.
Mokhallad Rasem goot zijn persoonlijke vluchtverhaal in een gedurfd sobere, poëtische toneelvertelling vol weemoed, verdriet en stil verlangen.
Een aangrijpend portret van rouw en verdriet, en tegelijkertijd een treffend egodocument van een moslim in een verhardende westerse wereld.
Lotte Dunselman en Paul van der Laan gaven op schitterende wijze vorm aan toenadering en overgave, zowel naar de ander toe als naar zichzelf.
Regisseur Milo Rau toonde in deze belangwekkende voorstelling hoe eeuwenoude dilemma’s nergens aan actualiteit hebben ingeboet en onderstreepte de niet te overschatten waarde van verhalen en kunst.
Met millimeteracteren en zijn weergaloze dictie sleurde meesterverteller Thomas Dudciewicz de toeschouwer door hele seizoenen aan Scandinavische thrillers. Een intelligent taalconstruct en een verstild toneelbeeld versterkten de onheilspellende sfeer.
In deze ijzersterke toneeltekst, gebaseerd op werk en leven van Nietzsche, kwamen alle waarheden op losse schroeven te staan.
Een acteerfeestje om je vingers bij af te likken, waarbij de drie toneelspelers de toeschouwers voortdurend inpakten met ingeleefd, liefdevol en grillig spel.
Het verborgen pareltje op Oerol bevond zich afgelopen editie op de camping, waar in een prachtige mozaïekvoorstelling het ecosysteem en de sociale structuren van de recreërende mens werden onderzocht.
TONEELSCHRIJFPRIJS (Beste script)
Elisabeth Oosterling:
Jibbe Willems: De Poolse Bruid
Hannah van Wieringen: All Over – Acts Of Love
Esther Duysker i.s.m. Jette Derlagen en Helen Kamperveen: Decemberdagen
Marijn Lems:
Mokhallad Rasem: Dagboek Van Een Leeg Bed
Hannah van Wieringen: All Over – Acts Of Love
Magne van den Berg: GOD?
Sander Janssens:
Jibbe Willems: De Poolse Bruid
Magne van den Berg: GOD?
Vincent van der Valk en Casper Vandeputte: Immens
Ron Rijghard:
Hannah van Wieringen: All Over – Acts Of Love
Jan Hulst en Kasper Tarenskeen: Sexual Healing
Sanne Schuhmacher: Een leven lang seks
ACTEERPRIJZEN
Elk jaar nomineert de Toneeljury acteurs en actrices voor de VSCD Toneelprijzen. Dit jaar worden er geen prijzen uitgereikt. Het Toneelgala, waarmee Het Theater Festival normaliter afsluit, is geannuleerd. De NRC-critici kiezen hun eigen favorieten. Vermeldingen zijn in willekeurige volgorde.
Wat valt op: uit Sexual Healing van Het Nationale Theater worden maar liefst vijf verschillende acteurs genoemd.
Romana Vrede wordt drie keer genoemd. Keja Klaasje Kwestro en Sanne Samina Hanssen twee keer.
Jesse Mensah en René van ‘t Hof worden drie keer genoemd. Mark Rietman, Vincent van der Valk twee keer.
THEO D’OR (beste vrouwelijke hoofdrol)
Elisabeth Oosterling
Keja Klaasje Kwestro in The beauty queen of Leenane van Toneelschuur Producties
Romana Vrede in Sexual Healing van Het Nationale Theater
Tjitske Reidinga in Dangerous Liaisons van Bos Theaterproducties
Marijn Lems:
Doris Bokongo Nkumu in De Living van Ersan Mondtag / NTGent
Nathalie Bokongo Nkumu in De Living van Ersan Mondtag / NTGent
Naomi Velissariou in Permanent Destruction – The HM Concert van Naomi Velissariou
Sander Janssens:
Marlies Heuer in Verhaal van myn droevig leeven van Rudolphi Producties
Sofie Decleir in De aanzegster van Zuidpool
Sylvia Poorta in The Children van Het Nationale Theater
Ron Rijghard:
Sanne Samina Hanssen in Angels in America van Olympique Dramatique/ Toneelhuis.
Keja Klaasje Kwestro in The Beauty Queen of Leenane van Toneelschuur Producties
Jacqueline Blom in The Beauty Queen of Leenane van Toneelschuur Producties
LOUIS D’OR
(beste mannelijke hoofdrol)
Elisabeth Oosterling:
Paul van der Laan in De Poolse Bruid van Toneelgroep Echo en het Noord Nederlands Toneel
Mark Rietman in Dangerous Liaisons van Bos Theaterproducties
Marcus Azzini in God is een moeder van Toneelgroep Oostpool en Adelheid+Zina
Marijn Lems:
Ludwig Bindervoet in All Over – Acts Of Love van Toneelgroep Oostpool/ ICK Amsterdam
René van ‘t Hof in Eindspel van Theater Rotterdam
Mohammed Azaay in Jihad van liefde van George en Eran, Senf, Meervaart, Amsterdams Andalusisch Orkest
Sander Janssens:
Porgy Franssen in Peachez van Toneelgroep Maastricht
René van ’t Hof in Eindspel van Theater Rotterdam
Vincent van der Valk in Immens van Theater Utrecht
Ron Rijghard:
Mark Rietman in Dangerous liaisons van Bos Theaterproducties
Lukas Smolders als in Angels in America van Olympique Dramatique/ Toneelhuis
Vincent van der Valk in Immens van Theater Utrecht
COLOMBINA
(beste vrouwelijke bijrol)
Elisabeth Oosterling:
Stephanie Louwrier in De Verleiders Female van Bos Theaterproducties
Soumaya Ahouaoui in Othello van Karina Kroft
Hanna van Vliet in Dangerous Liaisons van Het Nationale Theater
Marijn Lems:
Ellen Parren in Mijn Moeder Is Een Diva van De Toneelmakerij
Romana Vrede in Sexual Healing van Het Nationale Theater
Sanne Samina Hanssen in Angels In America van Olympique Dramatique/ Toneelhuis
Sander Janssens:
Anne-Chris Schulting in Stallerhof van Afslag Eindhoven
Henke Tuinstra in Back to Oz van het filiaal, Slagwerk Den Haag, K.O.Brass)
Mariana Aparicio Torres in Sexual Healing van Het Nationale Theater
Ron Rijghard:
Ellen Parren als Erica in Het verhaal van Erica Speen (een remake) door Circus Treurdier
Romana Vrede in Sexual Healing van Het Nationale Theater
ARLECCHINO
(beste mannelijke bijrol)
Elisabeth Oosterling:
Jesse Mensah in Weg met Eddy Bellegueule van Toneelschuur Producties
René van ’t Hof in Eindspel van Theater Rotterdam
Floyd Koster in Christine van Stralen, de musical van De Gemeenschap
Marijn Lems:
Tim Linde in La Pretenza van Frascati Producties
Hein van der Heijden in Sexual Healing van Het Nationale Theater
Rop Verheijen in Zwijnenstal van Theater Sonnevanck / De Nederlandse Reisopera
Sander Janssens:
Jesse Mensah in Ilias van KONVOOI/ Orkater
Rick Paul van Mulliigen in Small Town Boy van Toneelgroep Oostpool, Internationaal Theater Amsterdam
Louis van der Waal in Rijgen van NTGent
Ron Rijghard:
Jesse Mensah in Weg met Eddy Bellegueule van Toneelschuur Producties
Mark Kraan in Sexual Healing van Het Nationale Theater
Bram Suijker in Sexual Healing van Het Nationale Theater
NRC ENSEMBLEPRIJS
(beste cast)
Victor IJdens, Jesse Mensah, Felix Schellekens en Romijn Scholten in Weg met Eddy Bellegueule.
MUSICALS Top-5 Elisabeth Oosterling
Een innemende Off-Broadway-musical met fris spel en scènes die raken. Trefzeker regisseert Koen van Dijk een voorstelling over homoseksualiteit en falende communicatie in een Amerikaans gezin.
Een musical als Lazarus zie je zelden: de unieke (beeld)taal van Ivo van Hove en Jan Versweyveld schept een dystopie aan de hand van indrukwekkende Bowie-bewerkingen.
Het levensverhaal van Tina Turner slingert langs grimmige scènes en opzwepende acts. Het is een show die overdondert - en de titelrol van Nyassa Alberta nog het meest.
Deze musical heeft een sensationeel uitgangspunt, maar opvallend ingetogen wordt vervolgens de vrouw achter Marilyn Monroe onthuld, terwijl de composities je kippenvel bezorgen.
In deze bewerking leest musicalklassieker Annie als een stripboek met een creatieve vormgeving en heldere muziek.
JEUGDTHEATER Top-5 Marijn Lems
GOD? door Timothy de Gilde / Toneelgroep Oostpool / Theater Sonnevanck
Het Dier, Het Dier En Het Beestje door Jetse Batelaan / Theater Artemis
Zwijnenstal door Marije Gubbels / Theater Sonnevanck / De Nederlandse Reisopera
Heidi Pippi Sissi Ronnie Barbie door Eva Line de Boer / NTJong
Mijn Moeder Is Een Diva door Paul Knieriem / De Toneelmakerij
DANS Top-5 Francine van der Wiel
Opnieuw een voltreffer van choreografe Crystal Pite en schrijver/theatermaker Jonathon Young, met Pite’s kenmerkende ‘body sync’ bewegingstaal tot in perfectie uitgevoerd.
Een juweeltje van een duet, spannend door de vele stemmingswisselingen en de voortdurend wisselende machtsbalans tussen Victor Callens en de charismatische jonge danseres Maria Ribas.
Prikkelend en ontroerend museaal concept met de kleinste menselijke beweging, vluchtig en veelal over het hoofd gezien, in de hoofdrol.
Hoe een ‘lesje dansanalyse’ ook opwindend kan zijn: een van de invloedrijkste vernieuwers van de klassieke dans toont zijn rijkgevulde gereedschapskist, waarin natuurlijk ook de jongste aanwinst, hiphop, niet ontbreekt.
De dansers van Scapino schitteren in het dystopische toekomstbeeld dat gastchoreograaf Marcos Morau schetst in zijn unieke, hypergefragmenteerde danstaal
CABARET Top-5 Petra Possel
Messcherp en ontroerend vervolg op ‘Showponies 1’, waarin Klaasen en zijn equipe met zang, dans en andere showelementen op indringende wijze laten zien wat ‘uit de kast komen’ werkelijk betekent. Onmiskenbaar een voorstelling die uit innerlijke noodzaak is geboren.
Het langverwachte debuut van een getalenteerde jongeman met rossige baard, woeste haardos, rubberen lichaam en ietwat hoge stem. Van der Laan opent met ‘Het gaat niet goed met de wereld’ om het vervolgens over het alles van niets te hebben, zoiets als 1 kilo veren.
Absurdisme van de bovenste plank, niks geweeklaag over de toestand in de wereld, maar pure pesterij van de leukste jongetjes van de klas. Humor tot het gaatje.
‘Bloedstollend cabaret’, schreef NRC over de meest revolutionaire voorstelling van het jaar waarin niets is wat het lijkt. ‘Bij Sorry Baby volgt geen amusement, geen verlichting, geen beloning, geen bevrijding. Er is alleen ongemak en ongeloof.’
De premiere vlak voor de lockdown was een juweeltje, waarin de stoere, zelfverzekerde Wallis de Vries om de eer streed met de eeuwig twijfelende. Een parade aan actuele onderwerpen uit het leven van een vrouw van rond de vijftig en een wervelende show met zang en dans.
