door Hans Smit

Deze recensie begint voor de verandering ná de voorstelling. Een paar voorzichtige handen op elkaar, meer applaus was er niet te horen na de première van Versus van Theater Utrecht en Cello Octet Amsterdam. Terwijl het toch helemaal zo slecht niet was, integendeel, getuige ook de sterren hierboven.

We deden heel aarzelend waar actrice ‘Ntianu Stuger om vroeg: uit onze rol stappen. Om te bewijzen dat we in staat zijn tot actie, tot eigen initiatief. “Geen applaus, het masker van toeschouwer achter je laten.”

Versus is geen doorsnee voorstelling, dat moge duidelijk zijn. Regisseur Casper Vandeputte en acteur Vincent van der Valk schreven een doorwrochte tekst over een eigentijds thema: populisme en wat we daar tegenover kunnen stellen. Eerder lieten ze samen onze hersens kraken in de voorstelling Immens, over de denkbeelden van filosoof Friedrich Nietzsche en onze vrije wil (goed voor de Toneelschrijfprijs 2020). En ook nu moeten we bij de les blijven.

Aalgladde Eddy
Van der Valk is de populist Eduard (‘zeg maar Eddy’) die door journaliste Naomi (‘Ntianu Stuger) voor een interview is uitgenodigd in een talkshow om over zijn boek (titel: De problemen opgelost) te praten. Hij zit hier namens talloze hardwerkende volgers die het zat zijn te worden afgescheept met een schijntje. Voor hen wil hij wel de politiek in. Hij raakt op stoom, fel fulminerend tegen de huidige machthebbers ‘in hun ivoren torens’ die beter kunnen ‘oprotten’.

Naomi stelt daar haar idealisme tegenover om het voor álle mensen een betere wereld te maken, maar krijgt weinig gehoor bij de aalgladde Eddy. Het knettert geweldig tussen Stuger en Van der Valk, ze zijn volkomen aan elkaar gewaagd in deze boeiende confrontatie, die nog eens extra diepgang krijgt door de acht cellisten van Cello Octet Amsterdam. Zij leggen met beklemmende klanken van componist Anthony Fiumara een pulserende soundtrack onder de dialogen, maar zorgen ook voor rust, contemplatie en bezinning.

Twee stoeltjes op een podiumpje pal tegen de tribune aan, meer behelst het decor van Julian Maiwald zo op het oog niet, maar vlak de enorme spiegelwand niet uit, waarin het publiek zich levensgroot weerspiegeld ziet. Een briljante vondst – Stuger staat in het spiegelbeeld pal voor ons, maakt deel van ons uit. Spreekt ons direct aan: willen we verandering in de wereld buiten de onwerkelijkheid van het theater? Of blijven we populisten als Eddy blind volgen?

Niet applaudisseren zou een eerste stap zijn. Vandaar dat ontbreken van een donderende ovatie. De makers van Versus hadden het verdiend, maar we volgden toch blind de aansporing van een ander. Weer niets geleerd.