Op weg naar zijn droom
Interview met regisseur Espen Hjort over Casino Nonstop

“Hoe kan ik iets vertellen over de onrustige tijden waarin we leven?” vraagt regisseur Espen Hjort zich af. “En hoe kan ik iets vertellen over waar ik zelf vandaan kom?” Zijn eerste avondvullende voorstelling bij Theater Utrecht Casino Nonstop baseerde hij op het verhaal van een ver familielid van hem – ‘Oom Max’ – die in de jaren dertig vanuit Oostenrijk naar Noorwegen vluchtte en aldaar de Casino Non Stop Show oprichtte, een nachtclub die vooral berucht was om zijn naaktdanseressen.

“Ik ben ontzettend gefascineerd door deze figuur. Hij is een showman, een kunstenaar, een vreemdeling. Dat zijn allemaal dingen die ik ook in mezelf terugzie. Zijn Casino Non Stop Show is een wereld vol acrobaten, goochelaars en danseressen. Het gaat over kortstondig maar heel intens genot. En dat wordt een metafoor voor kort geluk. Want als je diep ellendig bent kan dat een redding zijn: plezier maken, samen zijn, muziek, kunst. De troost die kunst biedt.”

Rondreis
De voorstelling gaat over deze uitzonderlijke man, die almaar onderweg is naar een beter leven. Het stuk bestaat uit een serie ontmoetingen tussen Max en mensen uit allerlei lagen van de samenleving. Het heeft de vorm van een rondreis. Zo’n reis is qua structuur vergelijkbaar met het cabaret, vertelt Hjort. ”Elke ontmoeting is weer een nieuwe act.”

Dromen
Het interessante aan Max is dat hij geen rijke man is die alle problemen opgelost heeft. “Het is ook gewoon modder en ellende. Daar zit een soort gratie in, een bepaalde lichtheid. Maar terwijl in onrustige tijden iedereen altijd kiest voor houvast en normaal doen, gaat Max helemaal voor zijn dromen. En dat is tegelijkertijd natuurlijk ook zijn tragische lot. Hij is de kunstenaar, hij moet doorreizen totdat het klopt.”

Casino
Casino betekent een aantal dingen in het Italiaans: huisje, gokpaleis, bordeel; maar ook rotzooi. Die vertaling spreekt Hjort het meeste aan als visie op de geschiedenis: Casino Nonstop in de betekenis van eindeloze puinhopen. “Max verhuist van de ene plek naar de andere omdat de ellende niet ophoudt. Cultuurfilosoof Walter Benjamin zei in zijn essay Über den Begriff der Geschichte: De geschiedenis is één grote ophoping van puin. En wij noemen dat vervolgens vooruitgang.”

Grenzeloze verbeelding
Max is niet alleen onderweg naar veiligheid, maar ook op weg naar zijn droom. “Je vlucht niet alleen ergens vandaan, maar ook ergens naartoe. In vluchtsituaties zit een element van grenzeloze verbeelding, want je moet er gewoon maar in geloven dat een ander leven ergens anders mogelijk is.”

Voor Hjort is kunst een oefening in die verbeelding. “De gedachte dat de wereld moet blijven zoals ‘ie nu is vind ik ondraaglijk. Maar in het besef dat de wereld anders kan worden, ligt de troost van kunst.”

Door Sander Janssens