Door Wiggele Wouda

Terwijl de new wave-muziek van The Cure in Hedda Gabler de gehele voorstelling pulserend T op de achtergrond te horen is, zien we het noodlot van een jonge vrouw zich voor onze ogen voltrekken. De muziek zwelt uiteindelijk aan. Leadzanger Robert Smith van The Cure komt tussen de zware basgeluiden van het nummer A forest doordringend door de luidsprekers: ‘Find the girl, if you can. Come closer and see, see into the dark’. En dan opeens ligt ze daar. Pontificaal. Levenloos. Met een pistool waarmee ze ‘het levensfeest’ heeft verlaten.

Maar een feest is het leven van Hedda Gabler nooit geweest. Integendeel. Een verloren liefde, een stil gearrangeerd huwelijk met een saaie kamergeleerde, een heimelijke nieuwe liefde die als gezaghebbende minnaar haar meer en meer in de greep krijgt, jaloezie zonder ankers, een treurigmakende verveling en een narcistische eigenwaarde die haar stuurt zonder richting. Tel uit je winst. Probeer dan nog maar eens vol energie en levensvreugde te zijn. Haar gaat het niet lukken.

Allemaal slachtoffer
En de boodschap van regisseur Thibaud Delpeut van Theater Utrecht is ook duidelijk: we zijn allemaal slachtoffer van ons ziekelijke zelf. Slachtoffer zonder dat we het weten omdat we onszelf zo vaak op de borst kloppen. Hard ook. Zo hard dat we menen dat het alleen daar om gaat in het leven, bij ieder nieuw begin onszelf op de voorgrond dwingen vanuit een merkwaardig minderwaardigheidsgevoel. e Wat dat betreft zit je voortdurend op een moreel kruispunt bij deze Hedda Gabler: moet je nou medelijden hebben met deze vrouw die manipuleert en vol geheime plannetjes zit, of juist niet? Karina Smulders speelt haar op dit snijvlak open, onaantastbaar en tegelijkertijd vol onderhuids verdriet. Een vrouw zoals de auteur Hendrik Ibsen (18281906) haar ook voor ogen moet hebben gehad. Aantrekkelijk, populair, maar wat een bitch!

Als de oude liefde Eilert Lövborg (Reinout Bussemaker) weer in haar ondertussen gereguleerde leventje (getrouwd en wel) komt, komen wraakgevoelens door de spijlen van haar egoïsme heen sijpelen. Rechter Brack (Peter Blok) bezoekt haar wekelijks uit liefdesdrift en kan niet voorkomen dat Lövborg dankzij Gabler (zij reikt hem haar pistool dat zichtbaar de hele voorstelling aanwezig is) zichzelf ook van het leven berooft. Een indirecte crime passionel, maar dan wel van het gelaagde soort met een broedende zelfhaat. Het soort dat in soaps of in doktersromans als te moeilijk wordt ervaren en dus in zo’n ferme voorstelling met een open decor indringend en met een uitstekende bezetting tot uiting komt.

Hedda Gabler door Theater Utrecht is een Ibsen pur sang. Conflicten die tussen mensen ontstaan, ontstaan door innerlijke conflicten; conflicten met onszelf. Daar heb je in het dagelijkse leven geen zicht op, maar je kunt er wel behoorlijk kapot aan gaan zonder de oorzaak te weten. Deze voorstelling is dan ook een spiegel die toont wat we met het blote oog niet kunnen waarnemen.

Hedda Gabler naar Henrik Ibsen, door Theater Utrecht, De Lawei in Drachten,