Toneelspelen is topsport vindt Karina Smulders. Zeker als Hedda Gabler, de complexe generaalsdochter uit het gelijknamige stuk van Henrik Ibsen die ze nu speelt bij Theater Utrecht. ,,Deze rol is niet niks.”

Door Bianca Hendriks

Ik wil één keer in mijn leven de macht hebben een mensenleven te maken of te breken,” zegt Hedda Gabler vastbesloten tegen Eilert Lövborg, de enige man van wie ze ooit hield. Op de achtergrond klinken zacht en dreigend de donkere bassen uit ‘A Forest’ van The Cure in een langzaam tempo. Hedda en Eilert staan tegenover elkaar in negentiende-eeuwse kostuums in een gitzwart decor met een moderne grijze bank op de voorgrond. Regisseur Thibaud Delpeut van Theater Utrecht heeft in zijn versie van Hedda Gabler de moderne tijd niet alleen verpakt in een strak interieur en jaren tachtig muziek, maar ook in zijn interpretatie van dit wereldberoemde toneelstuk van Henrik Ibsen uit 1890. De gelijknamige generaalsdochter zet iedereen naar haar hand, behalve zichzelf.

Gelaagd
,,Het kost veel energie om de rol van Hedda te spelen, maar ik krijg er ook veel energie voor terug,” zegt Karina Smulders. Tien jaar geleden speelde ze bij Toneelgroep Amsterdam Thea Elvsted, de schoolvriendin van Hedda. Nu is ze Hedda. ,,Er zijn weinig vrouwenrollen voor toneel die zo gelaagd zijn. Hedda is een destructief personage. Ik betreed een donker gebied van mezelf als ik haar speel en weet van tevoren nooit waar ik uitkom.” Het is een wankel evenwicht tussen gevoel en verstand waartussen een acteur balanceert. ,,Mijn onderbewuste denkt dat ik dingen echt beleef. Dan krijg je soms gekke situaties. ”

Zoals tijdens de opname van de tvserie Nieuwe Buren, die wordt uitgezonden op RTL 4. Smulders speelt daarin samen met haar echtgenoot Fedja van Huêt het echtpaar Steffi en Lex. Steffi overkomt iets gruwelijks waardoor ze naar het ziekenhuis moet en op de hartbewaking terecht komt. Smulders werd voor de opname echt aan een hartmonitor gelegd. Met onbedoeld effect: alle alarmbellen gingen af.

Rust
,,Mijn hart maakte geen onderscheid tussen wat ik speelde en echt beleefde. Er gebeurde verder niks, maar het opende wel mijn ogen. Ik moet aardig zijn voor mezelf en zorgen voor voldoende rust als ik speel. Op toneel wil ik juist grenzeloos zijn en me helemaal geven. Ik kan niet half. Ook al sta ik dertig keer in dezelfde voorstelling, het publiek ziet me maar één keer.” Gelukkig glijdt Hedda gemakkelijk van haar af na de voorstelling. En gelukkig heeft ze een man die ook acteur is en snapt waarmee ze bezig is. Die ziet dat ze in de week voor de première zo min mogelijk prikkels moet hebben, omdat ze dan haar focus zo veel mogelijk op haar rol moet houden. Best moeilijk als je samen een dochter van bijna 7 jaar hebt. ,,Zij heeft er niks mee te maken dat haar ouders zo’n raar beroep hebben. We stemmen ons werk af op ons gezin. En ik speel minder dan vroeger, omdat ik er thuis voor haar wil zijn. ”

Tijdloos
Smulders zou dolgraag met Henrik Ibsen een boompje willen opzetten over Hedda Gabler om te weten hoe hij tot dit stuk gekomen is. ,,Was het echt een man die dit stuk schreef of zat achter die grote snor van hem een vrouw”? , lacht ze. ,,Hoe de wereld in elkaar zit, wordt in het klassieke toneel vaak verteld vanuit de man. In 1890 heeft Ibsen een vrouw genomen om de wereld om hem heen te duiden. Daar verbaas ik me nog steeds elke avond over. Ik denk dat hij heel goed gekeken heeft naar de vrouwen om hem heen. Ik dicht hem een enorm inzicht toe in de menselijke geest en in menselijke verhoudingen, waardoor Hedda Gabler zo’n een tijdloos stuk is. Een goed toneelstuk is een reflectie van de wereld om ons heen.

Daarom wordt Hedda Gabler in elk decennium wel gespeeld. ” Voor regisseur Delpeut is narcisme de kern van Hedda Gabler. ,,Voortdurend moet bewondering door de ander ons grandioze zelfbeeld ondersteunen. Maar het dogma van zelfverwezenlijking als hoogste goed en ten koste van alles, vervreemdt ons tegelijk van elkaar,” zegt hij hierover.
Smulders ziet dat terug in het gebruik van sociale media, met name bij jongeren. ,,Op Facebook kun je een andere versie van jezelf laten zien. Dat is prima, als je maar bij jezelf blijft. Wat ik zie is -net als bij Hedda -dat jongeren van hun eigen kern vervreemd raken. Ze weten niet meer wie ze echt zijn. Dan kom je in gevaarlijk gebied en ervaar je de wereld als onveilig. Ik heb het zelf meegemaakt, nog voordat de social media bestonden.” Toen Smulders 15 was speelde ze in de soapserie ‘Onderweg naar Morgen’. Ze werd plotseling herkend op straat. ,,Ik was in mijn puberteit aan het ontdekken wie ik was en dat proces werd plotseling openbaar door mijn bekendheid. Dat vond ik beangstigend. Daarom zou ik jongeren willen aanraden voorzichtig te zijn. Ze presenteren zichzelf wel op social media, maar zijn daar eigenlijk nog niet toe in staat, omdat ze eerst moeten weten wie ze zijn. ”

Acteren als roeping
Karina Smulders (36) wist al van jongs af aan dat ze actrice wilde worden. ,,Vraag me niet waarom. Ik kan allerlei dingen bedenken die ik ook leuk vind om te doen, maar die doe ik niet omdat ik kennelijk wil acteren. ” Ze begon haar carrière als actrice op 15-jarige leeftijd als Lotje Konings in Onderweg naar Morgen. Tijdens haar opleiding aan de Amsterdamse toneelschool kwam ze terecht bij Toneelgroep Amsterdam waar ze van 2002 tot 2012 tot het vaste ensemble behoorde. Daarnaast speelde ze mee in films en tv-series zoals Divorce waarin ze samen met haar man Fedja van Huêt te zien is. Het acteurspaar speelt ook een rol als echtpaar in de tv-serie Nieuwe Buren die momenteel te zien is op RTL 4. Smulders wisselt het werken voor televisie of film graag af met toneel.

Hedda Gabler van Theater Utrecht is te zien op 23 maart in Enschede, 29 maart in Wageningen, 30 maart in Nijmegen en 31 maart in Arnhem. Meer informatie: theaterutrecht. nl.

FOTO ROEL VAN BERCKELAER