Regisseur Casper Vandeputte maakte een remake van de voorstelling The Family, een echte jaren zeventig hit. Toen het eerste aso-stuk, nu ongepolijst onderbuik theater.

Door Vincent Kouters

Er schijnen relletjes aan de kassa van het Amsterdamse theater De Brakke Grond geweest te zijn en een levendige zwarte handel in toegangskaarten. Ongekende taferelen, zeker als het gaat om een theatervoorstelling- en al helemaal om een toneelfeuilleton. The Family van schrijver en regisseur Lodewijk de Boer (1937-2004) was in 1972 en 1973 een ongeëvenaarde hit. En nu is-ie weer terug. Regisseur Casper Vandeputte (32) blaast de legendarische theaterserie de komende maanden nieuw leven in bij Theater Utrecht.

Met _The Family _vestigde De Boer zijn naam als theatermaker. In vier afleveringen, waarvan er elke maand eentje in première ging, schetste hij een even hilarisch als agressief beeld van een aso-familie.
Centraal staan de broers Doc en Kil en hun zwijgende zusje Gina. Ze verschansen zich in een ranzig afbraakpand en proberen de dagen door te komen. Dat betekent veel schelden, vechten en verleiden. Toch verenigt de familie zich telkens weer in haar pogingen om de buitenwereld, in de vorm van schuldeisers, ambtenaren en boze exen, buiten te houden. Met alle geweld van dien.

Dat de onderklasse zo werd geportretteerd – schaamteloos hard, maar ook met compassie – dat was destijds nieuw in het theater en verklaarde een groot deel van de opwinding. De mengeling van slapstick (dronken gevechten, leegspuitende bierblikjes) en sociaal drama was opzienbarend. Onder de vele fans, schaarde zich ook journalist Ischa Meijer, toen toneelrecensent bij Het Parool. Hij noteerde enthousiast: ‘Een tintelend gevoel in de maagstreek gaf mij aan dat Hier Iets Aan De Hand Was! Theater Drama! Alles! Weg Uit De Dagelijkse Beslommeringen! Kortom: The Family! ‘

Na de vierdelige serie volgden enkele spin-offs, zoals het mindere stuk The Family in Heaven en een in 1973 haastig gedraaide verfilming door De Boer zelf. In 2002 was hiervan een fragment te zien tijdens een uitzending van Zomergasten met zanger Huub van der Lubbe. Een jonge Casper Vandeputte zatte kijken en raakte in de ban van The Family. Zoiets heftigs had hij nog nooit gezien.

Vandeputte wil in de Paardenkathedraal, het eigen huis van Theater Utrecht, een voorstelling maken ‘in de geest van The Family’, legt hij aan de telefoon uit. Kortom: theater maken vanuit de onderbuik. Het ongepolijste stuk dwingt hem op een prettige manier alles wat hij de afgelopen jaren als regisseur heeft geleerd, te vergeten. Samen met vier vaste spelers (Sadettin Kirmiziyuz, Sanne den Hartogh, Isabelle Houdtzagers en Hannah van Lunteren) maakt hij vanaf dit weekend elke drie weken een nieuwe aflevering. Ook tijdens de repetities staan de deuren open voor publiek. Vandeputte wil zijn toeschouwers, net als in de jaren zeventig, de mogelijkheid geven om iets unieks mee te maken, iets ruws, onaf, niet kapot-gerepeteerd.

The Family is een theaterfeestje dat het beste zo rauw en anarchistisch mogelijk gevierd wordt. Maar of het 45 jaar later weer zo’n schokgolf als toen teweeg gaat brengen, lijkt onwaarschijnlijk. Dat was evenmin zo toen het Ro Theater de serie in 1990 opnieuw opvoerde en ook niet toen mimegroep Suver Nuver dat deed in 1997.

De verrassing was er ook wel af. Het gedrag en de problemen van sociale outcasts was inmiddels gemeengoed op toneel, tv en film. Van The Family is een rechte lijn te trekken naar de film Flodder uit 1986 (ook over een gewelddadige jongen die op zijn zwakzinnige jongere broertje en zusje past), de documentaire reeks over de familie Tokkie uit 2003 en het sketchprogramma New Kids (op tv te zien van2007 tot 20ll). Ook maakte schrijver en regisseur Joeri Vos in 2015 bij Oostpool De onrendabelen, onderdeel van een theaterserie over een probleemgezin in een hufterproof container. Kennelijk lenen aso-families zich goed voor series.

Vandeputte legt zelf liever de link met films van de Amerikaanse filmregisseur Quentin Tarantino. Het overdadige geweld, de simpele verhaaltjes, ook The Family lijkt op het eerste gezicht van-dik-houttheater. Maar tegelijk zijn de vier verhalen ‘superpsychologisch’, aldus Vandeputte. De Boer laat zien wat iemand voelt als die verlaten wordt of misleidt door zijn eigen familie. ‘Dat gevoel is allesbehalve subtiel, het is keihard.’

Geweld is altijd een constante geweest in het werk van De Boer; zo regisseerde hij later ook A Clock work Orange. Citaten uit het gelijknamige boek verwerkte hij al in The Family. ‘Geweld is de bodem van onze ziel’, zei hij in 1997 in een interview in de Volkskrant. En ook: ‘Zonder geweld geen theater.’

Volgens De Boer was The Family geïnspireerd op zijn eigen familie, ook al kwam hij uit een redelijk normaal gezin. Vandeputte: ‘In een interview van Ischa Meijer met De Boer en zijn familieleden, zeiden die dat ze er wel degelijk veel van zichzelf in hadden herkend. Voor mij is het duidelijk; The Family is geen realistisch toneelstuk over outcasts, maar de kinderlijke weergave van een reeks familieruzies en -problemen. Het is geschreven zoals een kind zijn eigen leven tekent, inclusief de hanenpoten, de grove lijnen en het kleuren buiten de lijntjes. Dat is hoe ik the Family wil laten zien.’

De eerste aflevering van The Family gaat zaterdag 18/3 in première in Theater De Paardenkathedraal, Utrecht. T/m 5/6 zijn losse afleveringen, dubbelafleveringen en de complete marathon te zien.

DE AFLEVERINGEN
Deel 1 Doc, Kil en Gina lenen geld bij een schimmige geldschieter. Branka, de nieuwe vriendin van Doc trekt bij hen in.
Deel 2 Er verschijnt een man die beweert hun vader te zijn.
Deel 3 De ex van Branka staat op de stoep met hun zoon.
Deel 4 De familie neemt het op tegen een ambtenaar die het afbraakpand wil ontruimen.

Foto Julian Maiwald