Door: Sander Janssens

De Hema profileert zich als warenhuis ‘voor iedereen’. Maar bij aanvang van Thuislozen, waar op het podium een Hema-cafetaria is nagebouwd, blijken we toch niet allemaal binnen ‘iedereen’ te vallen. De voorstelling toont hoe mensen die niet meedraaien in de maatschappij genadeloos aan hun lot worden overgelaten. Vanachter ons behaaglijke kopje koffie kijken we het liefst dwars door de daklozen achter het raam. Dan komt de grote glazen wand omhoog en blijkt de grens tussen arm en rijk niet zo rigide. Integendeel: de thuislozen begeven zich letterlijk in ons midden, maar wij laten ons ‘betaalbaar maar betrouwbaar’ Hema-comfort er niet door bederven.

Thuislozen, van de Zweedse toneelschrijver Lars Norén, is een rauw-realistisch, veelomvattend drama, nagenoeg plotloos – de thuislozen hebben immers maar weinig plot omhanden. De 3,5 uur durende voorstelling wordt tweemaal onderbroken voor korte interviews met lokale (ex-daklozen of hulpverleners— duidelijk de signatuur van regisseur Thibaud Delpeut (Theater Utrecht) en van Adelheid Roosen.

Het stuk heeft een ingewikkelde dramaturgie, zonder duidelijk begin of eind. De dialogen zijn zwaar door elkaar versneden en de personages hebben de neiging wel op elkaar te reageren, maar niet werkelijk op elkaar in te gaan. Zo schetst de voor-stelling een isolement waar voor de personages moeilijk aan te ontkomen is.

Hoewel Delpeut het publiek (deels) op het podium plaatst, en een zeer nauwgezet realisme van zijn acteurs vraagt, blijft Thuislozen op afstand. Misschien is het de springerige structuur van de tekst, misschien de focus op de (wat voor de hand liggende) hysterie van de personages, maar de voorstelling krijgt relatief weinig reliëf. Thuislozen legt de grimmige structuren van het daklozenbestaan bloot, maar het persoonlijke, intermenselijk drama gaat soms kopje-onder.

De korte interviews die het stuk onderbreken kunnen dat niet compenseren, die blijven er te los van staan. Neemt niet weg dat Thuislozen op momenten wel naar de keel grijpt. Titus Muizelaar speelt met mededogen een vader die zijn dochter verloor en naar de drank greep, Ilke Paddenburg is ongrijpbaar treurig als dichteres die niet naar huis durft, Naomi Velissariou houdt ons een confronterende spiegel voor als zelfverklaard geëngageerd theatermaker, die ondertussen voortdurend op zichzelf gericht en oeverloos alleen is. Het mooist is de compromisloze, destructieve liefde tussen twee jonge heroïneverslaafden, prachtig gespeeld door Claire Bender en Ward Kerremans: “Ik zou voor jou kunnen doodgaan.” “Ik wil niet dat je voor me doodgaat, ik wil dat je voor me lééft.”