Door Herien Wensink

Tragisch is ze zeker niet, deze Hedda Gabler, althans niet op het eerste gezicht. Regisseur Thibaud Delpeut en actrice Karina Smulders benadrukken bij Theater Utrecht in de eerste plaats haar kracht. Hoewel ze terneergeslagen opkomt, moe van haar saaie huwelijksreis, onwillig om te participeren in oppervlakkig sociaal gedoe, roert algauw haar vinnige karakter zich. Scherpzinnig is ze, intelligent, hard, geestig en vilein – ze kan het niet laten. Smulders weet voortreffelijk raad met dit scherpe randje. Maar die eigenschappen passen slecht in het goeiige milieu waarin Hedda zich plots bevindt als echtgenote van Jurgen Tesman (lieve, koddige rol van Guy Clemens). Haar gevatte sarcasme wordt hier niet eens opgemerkt. Dat maakt haar oneindig eenzaam. Soms lijkt ze even te verlangen naar capitulatie, als een wild paard dat stilstaat om zich te laten zadelen. Om daarna weer de manen te schudden en te steigeren. Ze kan niet anders.

In de enscenering van Delpeut wordt Hedda’s vitaliteit ingekapseld – letterlijk, in haar krappe, stijve, chique jurk (ontwerp van Wojciech Dziedzic), die ze in de ‘ontmoetingen’ met huisvriend Brack, hier expliciet van het seksuele soort, dan ook vurig afwerpt. Haar temperament contrasteert knap met het kille decor (van Roel van Berckelaer), dat haar gloednieuwe villa voorstelt. Strak, modern en esthetisch is het, maar leeg. En het is deze Hedda niet om materiele welvaart te doen. Zij wil leven. De rijkdom is slechts de troostprijs voor het compromis van haar huwelijk. Maar als die rijkdom uitblijft, en het leven zich aandient in de persoon van Eilert Lovberg, de enige man voor wie ze ooit hartstocht voelde, wankelt en bezwijkt dat compromis. Even kan Hedda zich nog almachtig voelen, door zich vergaand met de levens te bemoeien van Eilert en zijn nieuwe liefde Thea, maar het loopt verkeerd. De daad waartoe ze Eilert opzet, door hem op te jutten en een pistool te lenen, mondt uit in banaal ongeluk. Als Brack dreigt haar betrokkenheid te onthullen, en haar daarmee in zijn macht krijgt, sluit de deur van haar gevangenis zich.

In een stemmige, bijna klassieke enscenering brengt Delpeut Ibsens verfijnde psychologie, verrijkt met hedendaagse inzichten, glashelder voor het voetlicht. Zonder grote theatrale gebaren of kunstmatige modernisering: taal en spel mogen simpelweg schitteren. Het maakt zijn Hedda Gabler sober, krachtig, evenwichtig, en uiterst overtuigend.